تفاوت بغی در نگاه شیعه و اهل سنت

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید قم با بیان اینکه از ابتدای تا انتهای این نامه توحید است، اظهار کرد: امام در این نامه به بغی افراد در جمل اشاره کرده است؛ در دیدگاه شیعه، اگر کسی علیه خلیفه حق قیام کند، باغی و مهدورالدم است، ولی اهل سنت می‌گویند اگر فردی قدرت را به دست گرفت و خلیفه شد، امام مسلمین است و اگر کسی بر او خروج کند، باغی است و باید با او جنگید و یکی از دلایلی که مردم با امام حسین(ع) جنگیدند، همین مسئله خروج امام بر خلیفه به زعم آنان بود؛ متأسفانه برخی بزرگان اهل سنت مانند غزالی بر این مسئله تأکید کرده که حرف بسیار لغوی است، زیرا نمی‌شود کسی خلیفه مسلمین باشد و نه از خدا و نه از پیامبر اطاعت کند و مخالفت با او بغی هم تلقی شود.
رهایی با بیان اینکه سلسله‌جنبان حرکت جمل شخصی جز معاویه و حرص و طمع برخی صحابه نبود، افزود: امام قبل از جمل با طلحه و زبیر محاجه و استدلال کردند، ولی آنان زیر بار نرفتند، چون گماشته معاویه بودند؛ ابن ابی الحدید توطئه معاویه را مورد اشاره قرار داده و آورده است که وقتی طلحه و زبیر با امام بیعت کردند، معاویه نامه‌ای به آنان نوشت و گفت که من از مردم شام برای تو بیعت گرفته‌ام و اگر بصره و کوفه را بگیری و پیروز شوی، تو امیرالمونین خواهی شد، زیرا تو سیف‌الاسلام هستی.
عضو هیئت علمی دانشگاه مفید اضافه کرد: زبیر و طلحه هم پیراهن عثمان را بهانه کردند و با تحریک معاویه دست به اقدام علیه امام علی(ع) زدند؛ امام در این نامه فرموده هرقدر من برای آنان استدلال کردم و بزرگان صحابه را برای متقاعد کردن آنان فرستادم، حرف به گوششان نرفت، زیرا دنبال خلافت مسلمین آن هم به ناحق بودند و دور و بر عایشه جمع شدند و سرانجام سبب شد تا بسیاری در کنار شتر عایشه کشته شدند.
رهایی با بیان اینکه توبه عایشه قابل پذیرش نبود، تصریح کرد: امام در این نامه در تعبیری به قصه ناقه صالح اشاره و فرموده‌اند که صدها نفر در این جنگ کشته شدند و عایشه و طلحه و زبیر مرتکب حوب و گناه کبیره شدند، چون معصیت رب و نبی را کردند؛ مسلمین را فریب دادند و خون مومنین بدون بینه و بدون هیچ خطا و عذر و علتی ریخته شد، لذا آیا چنین گناهی توبه‌بردار نیست.

وی تصریح کرد: باید پرسید که سرنوشت خون مسلمین و تقویت معاویه و فریب مومنین چه می‌شود؛ معاویه در این ماجرا تقویت شد و سرانجام با تضعیف اهل بیت(ع) خلافت از دست امام بیرون رفت و اینها مقدمه‌ساز انحراف در حکومت اسلامی بودند.
شرط پذیرش توبه

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید افزود: اگر شخصی اموال مردم را بخورد و بعد بگوید استغفرالله آیا این توبه قبول است؟ اگر آبرویی از فردی بردیم و بعد بگوئیم خدایا مرا ببخش، مسلماً پذیرفته نیست، بلکه توبه توأم با اصلاح کار اشتباهی است.
رهایی اضافه کرد: یکی از مسائل مهم جنگ رعایت حقوق بشردوستانه است؛ جنگ به معنای هر کسی را کشتن و غارت کردن نیست؛ امام علی(ع) در مقابله با بغات سیره‌ای را پیاده کردند که تا ابد به عنوان حقوق بشردوستانه حفظ شد.

رهایی بیان کرد: جمل اولین جنگ درون جامعه اسلامی بود و برخی نویسندگان اهل سنت گفته‌اند که اگر سنت و سیره امام علی(ع) در این جنگ نبود؛ یعنی نوع مواجهه با اصحاب جمل و در رأس آن برخورد کریمانه امام با عایشه، نسل شیعه ورافتاده بود، زیرا حکومت‌های عباسی و اموی، شیعه را جزء بغات می‌گرفتند و زنان آنان را اسیر و اموالشان را غارت می‌کردند و حتی نمی‌گذاشتند یک شیعه در طول تاریخ باقی بماند.
وی با اشاره به برخی مواجهات امام در این جنگ و سیره کریمانه ایشان در برخورد با شکست‌خوردگان، افزود: امام فرمود اگر کسی از صحنه فرار کرد، او را رها کنید؛ هیچ زخمی جنگ را نکشید؛ عورت و زشتی‌های کسی کشف نشود؛ آبروی زنان هتک نشود؛ به خانه آنان نریزید و اموالشان را مصادره نکنید و همین بود که سبب شد تا امام برای مردم امنیت بیاورد و سبب شد تا کمترین برخورد خشونت‌آمیز علیه صحابه جمل انجام شود.